Ang pagputok ng appendix, isang kondisyon na tinatawag na “ruptured appendix” o “perforated appendix,” ay isang emergency medical situation. Ito ay nagaganap kapag ang appendix ay pumutok o nagkaruon ng butas, na nagdudulot ng pagkalat ng mga bacteria at fecal matter sa buong peritoneal cavity o tiyan. Ang mga sintomas ng pagputok ng appendix ay maaaring kasama ang mga sumusunod.
Matinding Sakit sa Tiyan
Ang sakit sa tiyan ay maaaring maging mas matindi at mas persistent kaysa sa simpleng appendicitis. Ito ay maaaring ramdam sa buong tiyan o focus lamang sa kanang bahagi nito.
Lagnat
Ang mataas na lagnat ay karaniwang kaugnay ng pagputok ng appendix dahil sa pagkalat ng bacterial infection sa katawan.
Pagtatae
Ito ay maaring mangyari dahil sa pagkalat ng bacteria sa digestive system.
Paghinga
Ang mga tao na may perforated appendix ay maaaring magkaruon ng hirap sa paghinga dahil sa pamamaga ng tiyan.
Pamamaga ng Abdomen
Ang tiyan ng pasyente ay maaring maging namamaga at mahirap sa paghawak.
Pamamaga ng Iba’t Ibang Bahagi ng Katawan
Ang pagkalat ng impeksyon ay maaring magdulot ng pamamaga sa iba’t ibang bahagi ng katawan tulad ng leeg, mukha, o mga mata.
Panghihina
Dahil sa pagkalat ng infection at lagnat, ang pasyente ay maaaring magkaruon ng panghihina at pagkawalan ng lakas.
Sakit sa mga Muscle
Ito ay maaring mangyari dahil sa systemic infection.
Kapag ikaw o ang isang tao ay may mga sintomas ng pagputok ng appendix, ito ay isang emergency at kinakailangan nang agad na magpunta sa ospital para sa agarang medical attention at operasyon. Ang pag-aantibiotics lamang ay hindi sapat para malunasan ang kondisyon na ito. Ang operasyon na tinatawag na appendectomy ay kinakailangang gawin upang alisin ang nasirang appendix at linisin ang peritoneal cavity mula sa infection. Kapag hindi agad naaksiyunan, ang peritonitis o mas malalang komplikasyon ay maaaring magdulot ng malalang karamdaman o kamatayan.
Paunang lunas sa pagkakaroon ng Appendix
Ang primary na paunang lunas para sa appendix ay ang operasyon na kilala bilang appendectomy. Ito ay isang surgical procedure kung saan tinatanggal ang infected o pamamagang appendix. Ang appendectomy ay kinakailangan upang maiwasan ang mas malalang komplikasyon tulad ng pagputok ng appendix at pagkalat ng impeksyon sa buong katawan. Ito ay isinasagawa sa mga sumusunod na mga paraan:
Laparoscopic Appendectomy
Ito ay ang pinaka-karaniwang paraan ng operasyon para sa appendicitis. Sa pamamagitan ng laparoscopy, gumagamit ang doktor ng isang maliit na camera at mga maliit na incisions sa tiyan para matanggal ang appendix. Ang laparoscopic appendectomy ay karaniwang mas mabilis ang recovery time at mas kaunti ang post-operative pain.
Open Appendectomy
Sa mga kaso na may mga komplikasyon o hindi maaring gawin ang laparoscopic surgery, kinakailangang buksan ang tiyan para matanggal ang appendix. Ito ay ginagawa sa pamamagitan ng isang malaking incision sa tiyan. Ang open appendectomy ay maaaring mag-require ng mas mahabang recovery time at mas matagal na ospital stay.
Ang mga antibiotic ay maaring ibinibigay bago o pagkatapos ng operasyon para labanan ang impeksyon. Pagkatapos ng operasyon, ang mga pasyente ay kinakailangang mag-pahinga, sundan ang mga doctor’s instructions ukol sa pag-aalaga ng sugat, at kumain ng light na pagkain bago bumiyahe pauwi.
Conclusion
Mahalaga na tandaan na ang appendectomy ay kinakailangang gawin nang maaga kapag may diagnosis ng appendicitis upang maiwasan ang pagputok ng appendix at mas malalang komplikasyon. Kung may mga sintomas ng appendicitis, mahalaga na agad na mag-consult sa doktor para sa tamang diagnosis at treatment.
